Polu-legendarni kralj dalmatinske Srbije iz 10. veka, Pavlimir Bela, osvedočen je u Barskom letopisu i u spisu cara Porfirogenita kao vladar srpskih zemalja nakon smrti kneza Časlava.
Zapisano je u De administrando imperio kako je raški vladar Vladimir udao ćerku za travunijskog župana Krajinu, sina Pavlimirovog. Ovim postupkom je Travuniju doveo u zavistan položaj prema moćnijoj Raškoj.
U barskom rodoslovu se pak ističe prrvlast Travunije nad Raškom, gde se raški župan Ljutimir usprotivio vlasti Pavlimira Bele. Odlučujuća bitka između raškog i travunijskog gospodstva odigrala se na Limu, a Ljutimir gine na Ibru. Po ovom spisu travunijska dinastija Pavlimira Beke u sukobu je sa Raškom, Bosnom i Dukljom, a u savezu sa Hrvatskom.
Pavlimir je bio po Farlatiju kralj dalmatinske Srbije, a po drami Junija Palmotića Pavlimir, on je osnivač Dubrovnika. Danijele Farlati u djelu Illyricum sacrum o Pavlimiru piše:
„Dolazak Pavlimira i ostalih Srba, koji još nijesu primili hrišćanstvo, kao i pokršavanje Narentana pružili su povod i uzrok da se održi pomjesni delmatski sabor oko 877. godine… Učestvovali su i legati Apostolske stolice i konstantinopoljskog cara. arhiepiskop Georgije sa nekolicinom episkopa Dalmacije, Hrvatske i Srbije, hrvatski duks i srpski kralj sa svojim plemićima i velikašima… Pavlimir je pokorio moćnike i banove koji su, poslije smrti Časlava, koji je protjerao Radoslava, svog oca, a njegovog djeda, podijelili među sobom srpsko kraljevstvo.
S druge strane Gornju Meziju, ili unutrašnju Srbiju, koju je bio zauzeo Višeslav, jedan od banova Srbije o kome govori Porfirogenit, nije mogao da povrati. Stoga se morao zadovoljiti dalmatinskom Srbijom.
Poslije toga je srpsko kraljevstvo bilo podijeljeno na dva dijela. Jedan dio su dobili Pavlimirovi sinovi i unuci, čiju je genealogiju sastavio Pop Dukljanin, a drugi sinovi i unuci Višeslavovi, o kojima govori Porfirogenit. Ali, poslije skoro sto godina, obje Srbije su se ujedinile u jedno kraljevstvo pod vlašću jednog kralja, koji je po najvišem pravu jednako upravljao i mezijskim Srbima kao i dalmatinskim. Pavlimir je, pošto je pobijedio raškog župana, podigao u ovom kraju hram, dostojan kraljevskog veličanstva, pod imenom Svetog Petra… Pobijedio je slovenske Hrvate, koji su naseljavali posavsku Panoniju, kao i Mađare, koji su Slovenima dišli u pomoć, i ponudio im mir pod uslovom da Sava bude granica između Hrvata i Srba. Umro je u Tribiniji, početkom desetog vijeka i sahranjen u hramu Sv. Mihajla…
Pavlimira je kao kralja dalmatinske Srbije naslijedio Tiješimir, njegov sin posmrče, a staranje nad njim i upravu je preuzela preuzela njegova obudovjela majka. Ali, veliki dio Srbije je otpao od njega i raški ban mu je preoteo Prevalitanu… Iz Hrvatske je prisustvovao Tomislav duks Hrvata, iz Srbije Mihajlo, duks Huma ili Zahumlja, za koje Porfirogenit kaže da je bilo jedno od četiri županije u koje je bila podijeljena cijela dalmatinska Srbija… Izgled da je Mihajlo došao umjesto kralja Tiješimira, koji je bio nepunoljetan i pod majčinim starateljstvom je vladao Srbijom, mada je tada bila na jako maloj teritoriji…”
Farlati ga u indeksu imena na kraju 6. dijela Svetog Ilirika naziva: Paulimirus Rex Serblorum. U Ljetopisu popa Dukljanina (Barskom rodoslovu) o Pavlimiru piše:
„Kad su srodnici kralja Radoslava i vojnici, koji su sa njim bili u Rimu čuli što se zbilo, zamoliše kralja da se oženi. On nagnan njihovim molbama uzme za ženu Rimljanku iz veoma plemenitog roda, s kojom rodi sina, kojega nazva Petrislav. Zatim preminu u dubokoj starosti i sahranjen je s velikim počastima u crkvi Svetog Jovana Lateranskog.
Poslije toga Petrislav se oženi plemenitom rimskom đevojkom, od koje dobije sina koga nazva Pavlimir. Zatim pošto je proživio veoma mnogo godina sa svojim rimskim srodnicima, i on sam je umro. Po smrti, srodnici mu začeše neprijateljstvo sa ostalim Rimljanima i počeše voditi teške borbe po gradu, kao što se to često dešava.
Kad je Pavlimir postao mladić i počeo da izrasta u veoma snažnog i hrabrog ratnika, tako da mu u gradu Rimu niko nije bio ravan; zbog toga su ga njegovi srodnici i neki drugi Rimljani veoma zavoljeli i izmijenili mu ime, pa pošto je mnogo uživao u ratovanju nadjenu mu ime Belo. U to vrijeme isplovi sa Sicilije brodovlje, ogromno mnoštvo saracenskih lađa, ovakvo brodovlje grčki se zove “miria armeni”, a latinski “decem milia vella”.
Sve primorske gradove su porušili; a Latini pobjegoše u planine đe življahu Sloveni. A kad su se stali vraćati u svoje gradove, Sloveni ih pohvataju i zadrže kao robove. Zatim mnogi pušte Latine pod uslovom da im u svako vrijeme plaćaju danak i da im vrše službe. I tako oni počeše ponovo graditi primorske gradove koje su porušili Saraceni. U isto vrijeme rimski srodnici Belovi koji je i Belimir, ne mogući podnositi podmuklost i neprijateljstva rimskih velikaša, a pošto nijesu htjeli da se ponižavaju, niti da sa neprijateljima sklope mir, svi izađu iz grada, zajedno sa Belom, ženama, sinovima i kćerama, vojnici, njih pet stotina na broju, uzevši đecu i žene, dođu u Apuliju. Odatle pošto su se ukrcali na lađe, doploviše u predjele Dalmacije. Stignu u luku koja se zove Gruž i Ombla.
Sloveni su naime poslali Belu, koji je i Pavlimir, glasnike da dođe i prihvati kraljevstvo svojih predaka, pa su ga zbog toga i slijedili njegovi srodnici. Pošto su sišli sa lađa, sagrade tvrđavu i tu se nastaniše. Kad su ljudi iz grada Epidura, koji su se još zadržali u šumama i planinama, saznali da je Belo stigao sa Rimljanima i da su sagradili tvrđavu, skupe se i dođu, i zajedno sa njima podigoše grad na obali mora, koji Epidavrani svojim jezikom nazovu “Laus”. Zbog toga ovaj grad bi nazvan Lausium, a kasnije promjenom glasa “L” bude nazvan Ragusium. Uistinu Sloveni su ga nazvali Dubrovnik, a to znači “šumski” ili “šumska”, jer kad su ga gradili došli su iz šume.
Kad su banovi i župani zemlje saznali da je došao Belo, unuk kralja Radoslava, obraduju se, a najviše narod zemlje Slovena…Samo župan Raške, koji bijaše od Tihomilovog roda, nije htio da sa ljudima iz svoje pokrajine dođe kralju. Na to se kralj Belo naljuti, sakupi vojsku i primakne Raškoj, a Ljutomir, župan Raške, isto tako sakupi vojsku s namjerom da mu se oružjem suprostavi. Pošto se zače boj uz reku Lim, vojska župana Raške bi poražena i dade se u bijeg. Tada je kralj sa svojom vojskom gonio Rašane sve do rijeke koja se zove Ibar, gdje neki od njegovih ljudi, da bi postigli kraljevu naklonost, mačem posjeku župana kad je bježeći prelazio preko mosta, pa ga bace u rijeku, te tako nesta. Sada, pak, kralj preuzme kraljevstvo svojih predaka i pod njime zemlja je mirovala.”
(Literatura: Farlati, Danijele (1817). Illyrici sacri, svezak VII str. 5.; Farlati, Danijele (1800). Illyrici sacri, Ecclesia Ragusina cum suffraganeis, et ecclesia Rhiziniensis et Catharensis, svezak VI str. 534); Pop Dukljanin. Ljetopis popa Dukljanina, poglavlja 25. i 26.)
Нема коментара:
Постави коментар